چرا واکسن HPV ضروری است؟ نگاهی به آمار و حقایق

به گزارش خبرگزاری سلامت(طبنا) گیلان-دکتر مرتضی فلاح کرکان، پزشک متخصص و فعال حوزه سلامت در یادداشتی به ویروس hpv و حقایق ناگفته آن با توجه به تابوهای فرهنگی در ایران اشاره کرد: «

ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV (Human Papilloma Virus) شایع ترین عفونت ویروسی مقاربتی در سراسر جهان است که پوست و غشاهای مخاطی مانند دهانه رحم، ناحیه تناسلی، مقعد و دهان را آلوده می کند. تحقیقات نشان داده که اکثر مردان و زنان فعال از نظر جنسی در طول زندگی خود حداقل یکبار به یکی از انواع این ویروس مبتلا خواهند شد. عفونت ویروس پاپیلوما عمدتا از طریق بریدگی، ساییدگی یا خراش کوچک در پوست یا مخاط وارد بدن می شود.

تاکنون بیش از 200 ژنوتیپ از این ویروس شناسایی شده است و بیش از 30 ژنوتیپ آن از طریق تماس جنسی منتقل شده و دستگاه تناسلی را آلوده می کند. طبقه بندی این ویروس از نظر خطر ایجاد سرطان در دو گروه تیپ های کم خطر و تیپ های پر خطر صورت می گیرد. تیپ های کم خطر شامل اغلب زگیل های تناسلی و پوستی است در حالیکه تیپ های پرخطر عامل ایجادسرطان های دستگاه تناسلی از جمله سرطان دهانه رحم، واژن و آلت تناسلی در زنان و همچنین سرطان آلت تناسلی در مردان می شود. سرطان های مقعد، دهان و حلق و درگیری دستگاه تنفسی نیز در هر دو جنس در اثراین ویروس ممکن است ایجاد گردد. نقش این ویروس در ایجاد بیش از 90 درصد موارد سرطان دهانه رحم امری اثبات شده است. همچنین این ویروس به عنوان یک فاکتور موثر در ایجاد نازایی و ناباروری در زوجین مطرح می باشد.

HPV از طریق تماس مستقیم با پوست، غشاهای مخاطی یا مایعات بدن آلوده به ویروس منتقل می شود و البته انتقال از مادر به کودک در حین زایمان طبیعی در مردان دچار ضایعات زگیلی نیز گزارش شده است. شواهد نشان داده که شیوع این ویروس در بین برخی افراد مانند مبتلایان به ایدز، افراد دارای شرکای جنسی متعدد و رابطه جنسی محافظت نشده با کاندوم، مردان همجنس باز، افراد دچار نقص سیستم ایمنی، افراد مبتلا به سایر بیماری های مقاربتی و کودکانی که مورد آزار جنسی قرار گرفته اند، بیشتر است.

شیوع عفونت اساسا در زنان بالاتر از مردان است. البته این نکته به معنی پایین تر بودن ابتلای مردان به پاپیلوما نیست بلکه یکی از علل آن بهبودی سریعتر عفونت در مردان نسبت به زنان است و نیز احتمالا ویروس تمایل بیشتری به مزمن شدن در زنان دارد که در نتیجه آمار بالاتری از شیوع درزنان را نشان می دهد. همچنین یک علت مهم دیگر مراجعه زنان به درمانگاه ها برای انجام تست های غربالگری سرطان دهانه رحم (پاپ اسمیر) است که سبب شناسایی بیشتر ویروس در خانم ها نسبت به آقایان می شود. از طرفی، در حالی که در زنان شیوع در سال های اول شروع رابطه جنسی زیاداست و پس از آن کاهش می یابد، در مردان شیوع در طول زندگی یکسانباقی می ماند. متاسفانه به دلیل عدم اطلاع رسانی مناسب، کافی نبودن سطح آگاهی و سواد جنسی جامعه و تابو بودن طرح مسائل مرتبط جنسی وموارد دیگر میزان دقیق ابتلای افراد به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی در ایران نامعلوم است .

نکته مهم در مورد این ویروس این است که خوشبختانه در 90 درصد مبتلایان، عفونت با هر نوع HPV هیچ علامتی ندارند و به طور طبیعی در عرض 12-24 ماه از بین می روند ولی در عین حال به دلیل بی علامت بودن شانس انتقال به افراد دیگر بیشتر خواهد شد.

HPV 16ً عامل 50 درصد و HPV 18 عامل 20 درصد موارد کارسینوم دهانه رحم می باشند. اگر مراحل پیش سرطان دهانه رحم به موقع تشخیص داده ودرمان نشود، ممکن است به سرطان تبدیل شود. پروسه ابتلا تا ایجاد سرطان معمولا 15-20 سال طول می کشد. ضایعات زگیل مانند بیشتر توسط HPVنوع 6 و 11 ایجاد می شود. برنامه غربالگری برای مردان تعریف نشده استو تشخیص در آقایان به صورت بررسی پاتولوژیک ضایعه و یا استفاده از نمونه سوآپ مجرای ادراری و یا ادرار پس از ماساژ پروستات است، ولی در بانوان توصیه می شود 3 سال پس از شروع رابطه جنسی اولین تست پاپ اسمیر و نمونه جهت بررسی این ویروس انجام گیرد.

مطالعات اخیر انجام شده برخی حقایق را شفاف ساخته اند که بایستی مورد توجه قرار گیرد. HPV در 46 درصد زنان قبل از اولین رابطه جنسی واژینال شناسایی شده است. اگر از نظر جنسی فعال هستید، می توانید به HPVمبتلا شوید، حتی اگر تنها با یک نفر رابطه جنسی داشته باشید. همچنین علائم ابتلا به ویروس ممکن است سال ها پس از رابطه جنسی با فردی که به عفونت مبتلا بوده، ایجاد شود؛ این باعث می شود که تشخیص این که برای اولین بار چه زمانی آن را دریافت کرده اید دشوار باشد.

بهترین راه پیشگیری و کنترل این ویروس واکسیناسیون است. واکسیناسیونHPV بخشی از برنامه ایمن سازی روتین برای دختران و در برخی مواردپسران در بیش از 96 کشور در سراسر جهان است. طبق آخرین توصیه سازمان جهانی بهداشت تزریق دو دوز در سنین 9 تا 14 سالگی و سه دوز در سنین 15 تا 26 سالگی و ترجیحا قبل از شروع رابطه جنسی توصیه می شود. البته باتوجه به برخی مطالعات واکسیناسیون تا سن 45 سالگی می تواند فوایدی مانند محافظت از فرد در برابر انواع HPV موجود در واکسن که در معرض آن قرار نگرفته است، کاهش زمان پاکسازی ویروس و عود عفونت و کاهش میزان انتقال به شریک جنسی داشته باشد.

در حال حاضر سه نوع واکسن دو ظرفیتی (16و18)، چهار ظرفیتی (6،11،16 و 18) و 9 ظرفیتی (6،11،16،18،31،33،45،52 و58 ) مورد تایید قرار گرفته اند و هر سه واکسن HPV بیش از 99٪ در برابر عفونت با انواعHPV عامل سرطان محافظت می کنند. مطالعات نشان داده اند که مصونیت حداقل 10 سال طول می کشد و ممکن است تا چندین دهه باقی بماند. باید دقت داشت که واکسن های HPV بر باروری تاثیری ندارند و به محافظت ازسلامت و باروری یک زن کمک می کنند، و همچنین هیچ مدرکی مبنی بر اینکه واکسیناسیون HPV بر فعالیت جنسی تأثیری داشته باشد وجود ندارد.

آب به تنهایی و یا ضدعفونی کننده های عادی قادر به از بین بردن این ویروس نیستند. پاپیلوما نسبت به الکل و فرآورده های آن مقاوم است. علیرغم این مشاهدات علمی، استفاده از آب و صابون معمولی برای شستن و دفع ویروس پاپیلوما (حداقل به صورت فیزیکی) قویا توسط مجامع علمی توصیه شده است. تنها ترکیبی که قادر به خنثی سازی آن می باشد، ترکیبات سدیم هایپوکلریت (همان وایتکس و یا آب ژاول) ، پر استیک اسید و یا خود اسیداستیک (سرکه) می باشد.

درمان های فعلی برای زگیل تناسلی شامل درمان های دارویی مثل استفاده از کرم و یا محلول های سوزاننده و یا فریز کردن با ازت مایع، کوترکردن و نیز لیزر درمانی می با شد. برداشتن جراحی زگیل در بعضی موارد مناسب می باشد.

توصیه هایی که برای پیشگیری و کاهش شانس ابتلا بیان می شود شامل موارد زیر است:

1) واکسینه شدن بهترین راه برای پیشگیری از عفونت HPV، سرطان دهانه رحم و سایر سرطان های مرتبط با HPV است.

2) در یک رابطه تک همسری باشید – یا فقط با کسی که فقط با شما رابطه جنسی دارد رابطه جنسی داشته باشید.

3) استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی یک راه مهم برای جلوگیری ازعفونت HPV است.

4) ختنه مردان خطر عفونت را کاهش می دهد.

5) ترک سیگار و پرهیز از رفتارهای پرخطر مانند مصرف الکل احتمال ابتلا به عفونت دائمی HPV را کاهش می دهد.»