پنجمین سالگرد پاندمی کرونا

به گزارش همشهری آنلاین کارشناسان می‌گویند گرچه آشکار است که این همه‌گیری در اطراف شهر ووهان در چین ظاهر شد، اما معلوم نیست ویروس عامل آن از چه مدت پیش از آن در حال انتشار بوده است.

گرچه برای اولین بار در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ (۱۰ دی ۱۳۹۸) در مورد بیماری مرموز شبه ذات‌الریه که منشأ آن در ووهان بود، به سازمان جهانی بهداشت اطلاع داده شد، کارشناسان می‌گویند این احتمال وجود دارد که در عصر سفرهای جهانی، این ویروس مدت‌ها پیش از آن به سایر کشورهای جهان راه یافته باشد. کووید به صورت یک بیماری دستگاه تنفسی فوقانی که بسیاری از ویروس‌های دیگر هم آن را ایجاد می‌کنند، بنابراین ممکن است موارد ابتدایی بیماری در آغاز شیوع نادیده گرفته شده باشند.

پاندمی کووید به مرگ چه تعداد افراد انجامید؟

تعیین علت دقیق مرگ در فرد مبتلا به کووید ممکن است پیچیده باشد. مثلاً فردی ممکن است دچار عفونت ریه یا ذات‌الریه ناشی از ویروس کرونا شود، و پس از ابتلا به کووید به علت حمله قلبی بمیرد. یا ممکن است فرد سالمندی به کووید مبتلا شده باشد و دچار کم‌آبی بدن شود و چشم‌هایش سیاهی برود و بیفتد و استخوان لگنش بشکند و به علت عوارض کشنده این شکستگی بمیرد.

داده‌های سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که بیش از ۷ میلیون نفر در جهان به دلیل کووید-۱۹ جان خود را از دست داده‌اند، اما این سازمان تخمین می‌زند که این همه‌گیری جهانی باعث ۱۴.۸۳ میلیون مورد مرگ مازاد در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ شده است. مرگ مازاد تفاوت بین تعداد مرگ‌ومیر ثبت‌شده و تعداد مرگ‌ومیرهای مورد انتظار در یک دوره معین است.

معمای کووید درازمدت

دانشمندان مطمئن نیستند که چرا برخی از افراد پس از عفونت اولیه ویروسی به عوارض مزمن ناتوان‌کننده یا به اصطلاح کووید درازمدت مبتلا می‌شوند، اما عوامل خطرسازی برای این عارضه پیدا کرده‌اند.

علائم آزارنده به دنبال عفونت اولیه با ویروس کرونا می‌تواند هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد شامل تب، خستگی، سرفه، درد قفسه سینه، سردرد، مشکل در تمرکز، مشکلات خواب، درد معده و درد مفاصل یا ماهیچه می‌شود، هرچند که محدود به این علائم نیست. درواقع کووید درازمدت بیش از ۲۰۰ علامت متفاوت را در نزدیک به ۱۲ دستگاه اندامی ازجمله قلب، ریه‌ها، کلیه‌ها، مغز، چشم‌ها و پوست ایجاد می‌کند، اما هیچ آزمایش تأییدشده یا درمان توصیه‌شده‌ای برای آن وجود ندارد.

تحقیقات نشان می‌دهد کووید درازمدت در افراد میان‌سال، به ویژه زنان و کسانی که دستگاه ایمنی ضعیفی دارند، شایع‌تر است، اما هر فردی که به این ویروس مبتلا شود، ممکن است کووید درازمدت هم بگیرد. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که بیماران مبتلا به کووید درازمدت میزان‌های پایین‌تر هورمون کورتیزول و هورمون تستوسترون دارند

درباره این‌که سازوکار به وجود آورنده کووید درازمدت چیست نظرات متفاوتی مطرح شده است. برخی از دانشمندان معتقدند ممکن است سازوکار واحدی برای همه بیماران دچار کووید درازمدت وجود نداشته باشد. همچنین ممکن است افراد به دلیل زمینه‌های ژنتیکی متفاوت علائم متفاوتی داشته باشند.

البته کروناویروس به وجود آورنده کووید-۱۹ با نام رسمی «سارس-کوو-۲» تنها ویروسی نیست که باعث علائم درازمدت پس از عفونت اولیه می‌شود. بیماری دیگری به نام آنسفالومیلیت میالژیک/نشانگان خستگی مزمن (ME/CFS) وجود دارد که شباهت‌های زیادی با کووید درازمدت دارد و تصور می‌شود که به دنبال عفونت با ویروس‌های اپسنین- بار، آنفلوانزا و واریسلا-زوستر (آبله مرغان)‌ و غیره ایجاد شود.

ویژگی کووید این است که احتمال ایجاد بیماری مزمن پس از عفونت با آن نسبت به سایر ویروس‌های بیماری‌زا بیشتر است.

یک نظریه درباره کووید درازمدت این است که بقایای ویروس پس از فروکش کردن عفونت در بافت‌های متفاوت پنهان می‌شود. این ذرات ویروسی همچنان به تکثیر یا تحریک دستگاه ایمنی بدن ادامه می‌دهند به گونه‌ای که باعث ایجاد علائم کووید درازمدت می‌شوند.

کروناویروس عامل کووید از کجا آمد؟

دو نظریه در مورد چگونگی پیدایش کروناویروس عامل پاندمی کووید وجود دارد: یک نظریه که منشأ ویروس را انتقال طبیعی می‌داند یعنی ویروس در یک بازار فروش حیوانات زنده از حیوانات به انسان‌ها منتقل شده است و یک نظریه دوم که ویروس را نتیجه نشت آزمایشگاهی در ووهان چین می‌داند.

اگر ویروس واقعاً از یک حیوان منشأ گرفته باشد، این پرسش مطرح می‌شود که کدام گونه از جانوران ویروس را به انسان‌ها منتقل کرده‌اند. اغلب به خفاش‌ها به عنوان منشا اصلی ویروس و سگ راکونی یا گربه‌های سیوت یا گربه زباد به عنوان حیوان واسط اشاره شده است. اما هنوز قطعیتی درباره وجود ندارد و ممکن است هرگز منشأ واقعی کروناویروس عامل کووید را ندانیم.