مادارن الکُلی؛ نوزادان قربانی!

خبرگزاری مهر – گروه سلامت: مصرف الکل و وابستگی به مشروبات الکلی، یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی جهان امروز است. در سال‌های اخیر، تمایل و گرایش به مصرف الکل افزایش یافته است به طوری که هر از چندگاهی اخبار مرگ یا کور شدن بر اثر مصرف مشروبات الکلی جامعه را شوکه می‌کند.

پدیده اعتیاد به مشروبات الکلی مانند هر اعتیاد دیگری با توجه به تأثیرات روانی، اخلاقی و اجتماعی که در بردارد، خانواده و جامعه را تهدید می‌کند. این امر می‌تواند به رفتارهایی مانند تنش در نقش‌های خانوادگی و در موارد حاد، حتی به انحرافات اجتماعی، قتل و سکته‌های قلبی و مغزی منجر شود.

امروزه با رشد شهرنشینی و صنعت و نزدیک شدن نقش‌های زنان و مردان و همچنین دورشدن از سبک‌های زندگی سنتی، زنان نیز همانند مردان تحت تأثیر چنین پدیده‌های اجتماعی قرار می‌گیرند. به گفته محققان، مصرف الکل در بسیاری از کشورهای جهان گسترش فراوان یافته است و در حال حاضر به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین آفت‌های اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

از سوی دیگر عوارض مصرف الکل در زنان چشمگیر است، به طوری که خطر ابتلاء به سرطان پستان، زایمان زودرس، اختلالات عملکرد مغز و عوارض بارداری و تولد نوزادان بیمار از جمله این عوارض است. در همین راستا و برای بررسی بیشتر عوارض الکل بر سلامت زنان باردار و جنین با دکتر سفیه عشوری مقدم متخصص زنان و زایمان گفتگو کردیم.

وی یکی از خطرات مصرف الکل در زنان را سندروم الکلی می‌داند و توضیح می‌دهد: از نظر علمی سندروم یعنی مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌هایی که مربوط به یک بیماری می‌باشد. فردی که دچار این نشانه‌ها است لزومی ندارد که تمام علائم را دارا باشد بلکه بخشی از این علائم نیز می‌تواند ما را به یقین برساند. به فرزندانی که این علائم و نشانه‌ها را داشته باشند می‌گوئیم نوزاد دچار سندروم جنین الکلی شده است.

عشوری مقدم ادامه می‌دهد: به طور کلی مادرانی که الکل مصرف می‌کنند عموماً فرزندشان با این سندروم مواجه هستند و یک سری اختلالات ظاهری، ساختاری و یک سری اختلالات مغزی، رشدی و فراگیری دارد.

اختلالات ظاهری جنین

متخصص زنان و زایمان می‌افزاید: نوزادانی که دچار سندروم جنین الکلی شده‌اند اغلب یک‌سری اختلال ظاهری در فک، حالت چشم‌ها، کوچک بودن دور سر، وزن در زمان تولد کم است، در شکم مادر رشد تأخیر پیدا می‌کند. علاوه بر نمایه ظاهری جنین در رشد ممکن است دچار مشکل شود و در مراحل یادگیری، تکلم برای او مشکل ایجاد کند و با اختلال در رفتار و اختلال در انجام فعالیت روبه‌رو شود.

وی اظهار می‌کند: سندروم جنین الکلی یک اختلال جدی محسوب می‌شود که تمام عمر، فرزند باید با این اختلال‌ها زندگی کند. نمی‌توان فرض کرد که اگر فرزند به دلیل یک رفتار پر خطر مادر دچار سندروم جنین الکلی به دنیا آمد با دارو و درمان کاملاً خوب می‌شود، این طور نیست بلکه عوارضی که الکل به جای می‌گذارد اصلاً خوب شدنی نبوده و ممکن است کودک را تا آخر عمر درگیر کند.

درمان سندروم جنین الکلی

عشوری مقدم مطرح می‌کند که برای سندروم جنین الکلی هیچ گونه درمانی وجود ندارد. درمانی هم باشد فقط برای بهبود در رفتار کودک در سنین بالاتر است که تحت مشاوره‌های طولانی و سنگین باید قرار گیرد و رفتار درمانی شود تا کمی بتواند با دنیای بیرون ارتباط برقرار کند. گاهی اوقات یک سری نارسایی کلیوی و قلبی در فرزند به وجود می‌آید که این نارسایی‌ها به هیچ عنوان قابل درمان نیست.

راه تشخیص سندروم جنین الکلی

متخصص زنان و زایمان می‌گوید: راه تشخیص این نوع سندروم شرح حالی است که از مادر گرفته می‌شود. زمانی که مادر برای زایمان اقدام می‌کند، در شرح حال راجع به استفاده از دخانیات و الکل پرسیده می‌شود. همچنین زمان تولد فرزند جنین یک سری علائم دارد که جز علائم سندروم جنین الکلی است.

مصرف الکل کم هم عارضه دارد

عشوری مقدم اظهار می‌کند: بعضی از خانم‌ها فکر می‌کنند اگر کمی الکل مصرف کنند تأثیری روی جنین نمی‌گذارد اما تاکید می‌شود که الکل ما حد بی خطر نداریم و مقدار کم استفاده از الکل نیز باعث ایجاد عوارض سندروم جنین الکلی در فرزند می‌شود. الکل تنها ماده‌ای است که زمان مصرف نیز برای آن معنایی ندارد. یعنی فرقی نیم‌کند مادر اوایل تشکیل جنین مصرف کند یا زمانی که دیگر جنین به یک تکامل نسبی رسیده است. چرا که اگر اوایل بارداری استفاده کند در شکل و ظاهر جنین تأثیر می‌گذارد و اگر اواخر بارداری استفاده کند روی رفتار، یادگیری و تمرکز جنین اثر می‌گذارد.

متخصص زنان و زایمان خاطر نشان می‌کند: منابع علمی نیز ذکر کرده‌اند که اگر مادری به فکر سلامت فرزندش است، حداقل سه ماه قبل از بارداری باید الکل را ترک کند و تا پایان دو سال شیردهی نیز حق مصرف الکل را ندارد.

اثرات مغزی الکل روی جنین

خلیل فریور متخصص کودکان نیز در گفتگو با مهر در این خصوص می‌گوید که جنینی که داخل رحم در معرض الکل قرار می‌گیرد، می‌تواند طیفی از علائم مختلف پیدا کند. زیرا مادر زمانی که الکل می‌خورد، الکل داخل رحم رفته و وارد بدن جنین شده و جنین نمی‌تواند آن ماده را دفع کند، این آثار مهمی روی مغز و ظاهر بچه می‌گذارد.

آثار ظاهری جنین

متخصص کودکان می‌گوید: در ظاهر جنین الکلی چشم‌ها تغییر شکل می‌دهند بدین صورت که زوایه‌های دو طرف پلک بسته‌تر و چشم کوچک‌تر است، لب بالا نازک و صاف است، جمجمه و مغز کوچک‌تر است، علائمی از اوتیسم را دارند، قد آن‌ها کوچک‌تر و وزنشان کمتر است.

وی ادامه می‌دهد: اعم از مشکلات ظاهری مشکلاتی چون مشکلات رفتاری، عدم هماهنگی و تعادل، بیش فعالی زیاد، یادگیری دشوار، پل بینی نوزادان صاف است، اختلال در رشد داخل رحم و بعد از تولد، مشکل کلامی و گفتاری، مشکل در حل مسئله، عدم کنترل تکانشی یعنی رفتارهای ناگهانی انجام دادن، مشکل در ارتباطات، مشکل در رشد مفاصل و استخوان و مشکلات ذهنی را دارا هستند. گاهی اوقات نیز اینقدر الکل تأثیر می‌گذارد که نوزاد مرده یا نارس به دنیا می‌آید.

متخصص کودکان ادامه می‌دهد: کسانی که الکل مصرف می‌کنند، از بارداری خود اطلاعی ندارند و متأسفانه از اوایل رشد مغز و جسم جنین در بدن مادر اثر الکل ظاهر می‌شود. الکل تنها ماده‌ای است که مقدار کم آن نیز خطرناک است و تأثیرش را روی بدن نوزاد می‌گذارد.

راه درمان

فریور اظهار می‌کند: کودکان که با سندروم جنین الکلی به دنیا می‌آیند مشکلات ظاهری و نواقصی که دچار آن هستند را نمی‌توانند درمان کنند عملاً درمانی برای آن‌ها وجود ندارد اما اگر در صحبت کردن و انجام کارهای شخصی بخواهند کمی مستقل شوند باید گفتاردرمانی و مراقبت‌های تکاملی انجام دهند تا بتوانند کمی بهبود در آن بخش پیدا کنند. سندروم هر علائمی داشته باشد، در بزرگسالی نیز همان مقدار باقی می‌ماند و پیشرفت نمی‌کند اما با مشاوره می‌توان کمی تغییر در کودک حاصل کرد.