تغییر سرنوشت مبتلایانِ ایدز / آخرین وضعیت HIV/AIDS در کشور

تهران پزشکی: ایدز، بیماری پیشرونده، قابل پیشگیری و حاصل تکثیر ویروس “Human Immunodeficiency Virus” است که سبب تخریب جدی دستگاه ایمنی بدن می‌شود و زمینه‌ساز بروز عفونت‌های موسوم به فرصت طلب است.

اهداف روز جهانی HIV/AIDS

ایدز؛ بیماری عفونی قابل کنترل

همزمان با روز جهانی HIV/AIDS، دکتر قباد مرادی – سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه اول دسامبر هر سال مصادف با دهم آذر به عنوان «روز جهانی اطلاع‌رسانی HIV/AIDS» نامگذاری شده، اظهار کرد: اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی گروه‌های مختلف مانند مردم، کادر درمان، سیاستگذاران از اهداف روز جهانی اطلاع‌رسانی HIV است. در گذشته، ابتلا به ویروس HIV به دلیل عدم وجود واکسن و دارو، بسیار خطرناک قلمداد می‌شد؛ هر چند این روزها، ابتلا به این ویروس به واسطه پیشرفت‌های علم پزشکی با تشخیص به هنگام و پایبندی به روش‌های درمانی البته برای تمام طول مدت عمر، کمی از نگرانی‌ها کاسته است، اما کماکان این بیماری در دنیا بار بالایی دارد. اکنون، ایدز به عنوان یک بیماری عفونی قابل‌درمان در نظر گرفته می‌شود.  

شناسایی اولین مورد ایدز انسانی در دهه ۸۰ میلادی

این متخصص اپیدمیولوژی با بیان اینکه «ایدز» یک بیماری ویروسی است، خاطرنشان کرد: نخستین گزارش مبنی بر شناسایی اولین موارد ابتلای نمونه انسانی به بیماری ایدز حدود ۴۳ سال پیش یعنی سال ۱۹۸۱ منتشر شد.  

وی درباره ابتلا به ویروس HIV تصریح کرد: هنگامی که ویروس HIV به بدن وارد می‌شود به سیستم ایمنی حمله می‌کند. هنگام ابتلا به HIV، افراد مبتلا به این ویروس، مستعد ابتلا به بیماری‌ها و عفونت‌های فرصت طلب می‌شوند که وضعیت فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و در صورت عدم درمان، مستعد عوارض فراوان و مرگ می‌کند. این عفونت‌های فرصت طلب به ندرت افراد سالم را مبتلا می‌کنند.   

تغییر سرنوشت مبتلایان به HIV

مرادی درباره تغییر سرنوشت مبتلایان به ویروس HIV به واسطه پیشرفت‌های علم پزشکی تصریح کرد: سرنوشت بیماران مبتلا به ایدز در گذر زمان تغییر کرده است. پیش از ساخت و توسعه دارو برای درمان ویروس HIV و افزایش سطح آگاهی از این ویروس، مبتلایان به HIV به مرگ محکوم بودند. ویروس HIV، سیستم ایمنی بدن را بسیار ضعیف می‌کرد و به دلیل عدم‌ وجود واکسن و دارو، اغلب مبتلایان به این ویروس طی ۵ تا ۱۰ سال نخست بیماری، جان خود را از دست می‌دادند. به همین دلیل، ایدز در دهه ۸۰ میلادی به عنوان یک بیماری کشنده و بسیار خطرناک قلمداد می‌شد و عناوین مختلف مانند «هیولا» برای ایدز به کار می‌بردند.

انتقال ایدز از طریق ۳ راه مشخص

سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه ایدز ۳ راه انتقال مشخص دارد، تصریح کرد: «خون و فرآورده‌های خونی»، «روابط جنسی» و «انتقال از مادر به کودک» به عنوان روش‌های انتقال بیماری ایدز معرفی شده‌اند.

او در تشریح روش‌های انتقال بیماری گفت: فرآورده‌های خونی بنا به هر دلیلی ممکن است به ویروس HIV آلوده باشند. اگر یک فرد سالم، فرآورده خونی آلوده به ویروس HIV را دریافت‌کند، سلامت وی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و امکان ابتلا به بیماری وجود دارد.

این اپیدمیولوژیست درباره دیگر روش‌های ابتلا به ایدز توضیح داد: اگر فرد سالم با یک فرد مبتلا به ویروس HIV، رابطه جنسی محافظت‌نشده داشته باشد، امکان انتقال ویروس وجود دارد. همچنین مادران مبتلا به ایدز نیز می‌توانند جنین خود را به بیماری مبتلا کنند.

ضرورت پایبندی به درمان تا پایان زندگی

مرادی درباره روش‌های درمانی بیماری ایدز توضیح داد: نخستین روش‌های درمانی موفقیت آمیز برای بیماری ایدز در سال ۱۹۹۵ مطرح شد. حدود ۳۰ سال از زمان معرفی نخستین روش درمانی ایدز می‌گذرد و داروهای این بیماری در این مدت پیشرفت کرده‌اند. در حال حاضر، داروهای گوناگونی برای بیماری ایدز در دسترس است؛ به نحوی که بیماران در صورت تشخیص به هنگام و پیگیری روند درمانی خود و البته مصرف دارو در تمام طول عمر می‌توانند تقریبا یک زندگی طبیعی داشته باشند.

امکان تولد فرزندسالم از مبتلایان HIV

سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت افزود: اگر بیماران از روش‌های درمانی خود پیروی کنند، می‌توانند تقریبا زندگی طبیعی داشته باشند. این افراد می‌توانند تشکیل خانواده دهند و حتی امکان دارد که با تبعیت از روش‌های مراقبت مناسب، صاحب فرزند سالم شوند.  

  «سندرم نقص ایمنی اکتسابی» چیست؟

وی گفت: هنگامی که ویروس HIV وارد بدن می‌شود به سلول‌های سیستم دفاعی بدن حمله کرده و این سیستم را مختل می‌کند. با توجه به اینکه ویروس HIV به سیستم دفاعی بدن حمله می‌کند، به این بیماری «سندرم نقص ایمنی اکتسابی» می‌گویند. هنگامی که شدت حمله به سیستم دفاعی شدت یابد، بسیاری از گلبول‌های سفید تخریب می‌شوند، در این وضعیت یک بیماری ساده که برای فرد سالم هیچ‌ خطری ندارد، می‌تواند به یک بیماری شدید برای فرد مبتلا به HIV تبدیل شود.  

تخمین ابتلای ۴۵هزار نفر به HIV در کشور

مرادی درباره نرخ ابتلا به بیماری HIV در کشور نیز به ایسنا گفت: تخمین زده‌می‌شود که حدود ۴۵هزار مبتلا به HIV در کشور حضور داشته باشند که ۲۵هزار نفر از این تعداد شناسایی شده‌اند. سیستم بهداشتی و درمانی کشور به ۲۰هزار نفر از مبتلایان به ویروس HIV دسترسی دارد که از این تعداد ۱۹هزار نفر تحت درمان قرار گرفته‌اند. درمان‌ها و خدماتی که در کشور به این افراد ارائه می‌شود بسیار حمایتی است.  

این اپیدمیولوژیست توضیح داد: نرخ برآوردی ابتلای ۴۵هزار نفری به ویروس HIV در کشور، هر چند در مقایسه با بعضی از کشورها که بالای پنج درصد کل جمعیت‌شان آلوده است، عدد بزرگی نیست؛ اما باید بدانیم پیشگیری و درمان این بیماران نقش کلیدی در پیشگیری از انتقال به جامعه دارد. اگرچه نرخ ابتلا به HIV زیاد نیست، اما این بیماری نباید در کانون بی‌توجهی قرار گیرد.

تاریخچه شناسایی اولین مبتلا به ایدز در کشور

وی درباره شناسایی اولین مورد ابتلا به ایدز در کشور گفت: اولین مورد ابتلا به اچ‌آی‌وی / ایدز در سال ۱۳۶۶ گزارش شد. پس از شناسایی اولین مورد ابتلای به ایدز در کشور، اقدامات مداخله‌ای برای این بیماری در دستور کار قرار گرفت و اقدامات مداخله‌ای‌ در دهه ۸۰ با افزایش موارد ابتلا در بعضی از گروه‌های پرخطر مانند افراد معتاد تزریقی گسترش یافت. همین اقدامات مداخله‌ای گسترده سبب شده که نرخ ابتلا به این بیماری در کشور چندان زیاد نباشد.

او درباره وضعیت شیوع ایدز در سایر کشورها هم گفت: شیوع ایدز در برخی کشورها نرخ بسیار زیادی دارد؛ به طور مثال، شیوع این بیماری در برخی کشورهای آفریقایی بالای ۵ درصد در کل جمعیت عمومی است که به عنوان اپیدمی «متمرکز» نام برده می‌شود. بررسی‌ها بیانگر این است که وضعیت شیوع ایدز در کشورهای پیشرفته به میانگین شیوع این بیماری در کشور ما نزدیک است. وضعیت کنونی و نرخ نه چندان زیاد بیماری ایدز در کشور، حاصل اقدامات جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته است و البته شیوه زندگی مردم هم نقش بسیار مهمی داشته است.  

تغییر الگوی ابتلا به HIV در گذر زمان

سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره تغییر الگوی انتقال HIV در کشور نیز به ایسنا تصریح کرد: گزارش اولین مورد ابتلا به ویروس HIV در ایران در یک کودک در سال ۱۳۶۶ داده شد که از ابتلای یک کودک هموفیلی به ویروس HIV حکایت می‌کرد. ابتلای این کودک به ویروس HIV به دلیل تزریق خون آلوده بود؛ در آن دوره زمانی، خون به کشور وارد می‌شد و تکنولوژی شناسایی ویروس HIV در دنیا وجود نداشت. از زمان ارائه گزارش اولین مورد ابتلا به HIV تا به امروز، بین ۷۰ تا ۸۰ درصد مبتلایان به ویروس HIV عمدتا به دلیل تزریق مشترک در اعتیاد تزریقی به این ویروس مبتلا شده‌اند.  

سهم بالای معتادان در ابتلا به HIV در گذشته

وی افزود: اگر چه معتادان تزریقی، نزدیک ۸۰ درصد مبتلایان به ویروس HIV در سال‌های گذشته را تشکیل می‌دادند. انتقال HIV در میان معتادان به واسطه برنامه‌های کاهش آسیب و سایر مداخلات، کنترل شده و کاهش یافته است. اکنون انتقال به دلیل سایر روش‌ها، راه انتقال غالب در موارد HIV جدید است.  

ضرورت توجه سیستم بهداشتی و درمانی به تغییر الگوی انتقال HIV

این اپیدمیولوژیست گفت: از زمان ارائه گزارش اولین مورد ابتلا به HIV تا به امروز در کشور، کمتر از ۲۰ درصد مبتلایان به دلیل روابط جنسی به این ویروس مبتلا شده‌اند. بررسی‌ها بیانگر این است که روش انتقال ویروس HIV نسبت به گذشته تغییر کرده و این موضوع می‌بایست در کانون توجه مدیران و سیاستگذاران و مردم قرار گیرد. نکته مهم و اساسی این است که برنامه‌های گذشته که سبب نرخ پایین تعداد مبتلایان جدید به ویروس HIV شده، می‌بایست با شدت، دقت و رویکرد جدید انجام شود.

متادون‌درمانی؛ راهکاری برای کاهش آسیب‌ در معتادان

مرادی با بیان اینکه اقدامات مساعدی برای کاهش آسیب‌ در کشور انجام شده، گفت: در گذشته، انتقال ویروس HIV در میان جمعیت معتادان بسیار زیاد بود. کشورها به این نتیجه رسیدند که اگر بتوانند اعتیاد تزریقی را به اعتیاد دارویی تبدیل کنند، نه تنها سبب احیای برخی عملکرد طبیعی معتادان می‌شوند بلکه آنها را در برابر برخی بیماری‌های منتقله از طریق خون مانند HIV مصون نگه می‌دارند. به‌کارگیری متادون‌درمانی از برنامه‌های کاهش آسیب برای معتادان است.

وضعیت ابتلا به HIV از طریق مادران مبتلا

مرادی درباره کنترل انتقال ویروس HIV از مادر به فرزند نیز توضیح داد: تعداد مادران مبتلا به HIV محدود است؛ اما این موضوع نباید در کانون بی‌توجهی قرار گیرد. برخی افراد مبتلا به HIV، تشکیل خانواده داده‌اند و اگر این افراد مورد کنترل و رسیدگی قرار نگیرند، احتمال انتقال ویروس به فرزند آنها وجود دارد اما با شناسایی و مداخلات به هنگام امکان انتقال مادر به کودک به شدت کم می‌شود.

اجرای برنامه «حذف انتقال HIV از مادر به کودک» در سطح جهان

او افزود: اگرچه تعداد مادران باردار مبتلا به ویروس HIV در کشور محدود است اما بهتر است که وضعیت بهداشتی آنها مورد رصد قرار گیرد. با توجه به اینکه حصول اطمینان از تولد یک فرزند سالم از یک مادر مبتلا به ویروس HIV بسیار ضروری است، برنامه «حذف انتقال HIV از مادر به کودک» در کشورهای جهان اجرا می‌شود. هدف از اجرای برنامه حذف انتقال HIV از مادر به کودک این است که تعداد موارد منتقله از مادران به کودکان به نزدیک صفر درصد برسد. با توجه به وضعیت کشور ایران و تعداد موارد بسیار کم انتقال مادر به کودک، به نظر می‌رسد که کشور می‌تواند به صورت بالقوه به موضوع حذف انتقال HIV از مادر به کودک دست‌ یابد و گواهی این موضوع را دریافت کند.

هشدار انتقال بیماری‌ها با تاتو و خالکوبی

سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره تاثیر و نقش تاتو و خالکوبی‌ها بر انتقال HIV گفت: هرگونه دستکاری در سیستم بدنی مانند تاتو و خالکوبی، سبب انتقال بیماری‌های منتقله از خون مانند هپاتیت B، هپاتیت C و HIV می‌شود. شواهدی مبنی بر انتقال HIV از طریق تاتو و خالکوبی وجود دارد و اگر شرایط بهداشتی مهیا نباشد و استریلیزاسیون به خوبی صورت نگرفته باشد، امکان انتقال بیماری بیشتر می‌شود. به این دلیل پرهیز و خودداری از هرگونه مداخله مانند تاتو به ویژه در شرایط غیر بهداشتی برای پیشگیری از بیماری‌های منتقله از طریق خون مانند هپاتیت بی و سی و همچنین HIV توصیه می‌شود.

اجرای برنامه‌های استراتژیک کنترل HIV در کشور

مرادی با بیان اینکه پنجمین دوره برنامه استراتژیک HIV در کشور در حال اجرا است، گفت: بر اساس برنامه استراتژیک کنترل HIV، اقدامات متعددی مانند افزایش آگاهی و کنترل HIV در جامعه و در برخی گروه‌ها در حال انجام است. استراتژی‌ها در کشور تعریف شده و برای بروزرسانی این استراتژی‌ها تلاش شده است. برنامه‌های استراتژیک HIV، یکی از برنامه‌های موثر وزارت بهداشت در پیشگیری از یک بیماری عفونی است.  

خدمات رایگان و محرمانه در ۲۲۰ مرکز مشاوره رفتاری

وی درباره مراکز مشاوره رفتاری و درمان رایگان ایدز در کشور هم به ایسنا گفت: ۲۲۰ مرکز مشاوره رفتاری در کشور فعالیت می‌کنند و خدمات متعددی مانند مشاوره، مددکاری، درمان و سایر اقدامات مورد نیاز بیماران را انجام می‌دهند. اطلاعات این مراکز در پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در دسترس است. به دلیل اینکه به مبتلایان ایدز و HIV انگ زده می‌شود، حفظ محرمانگی اطلاعات بیماران از اهمیت فراوانی برخوردار است. تمام کسانی که در مراکز مشاوره رفتاری و درمان ایدز فعالیت می‌کنند، دوره‌های آموزشی حفظ محرمانگی بیماران را سپری کرده‌اند.  

او افزود: حفظ محرمانگی اطلاعات بیماران نه تنها یک موضوع شرعی به حساب می‌آید بلکه یک موضوع حرفه‌ای و اخلاقی در زمینه پزشکی است. تمام مراکز درمانی وظیفه دارند که اطلاعات بیماران را حفظ کنند و این موضوع فقط مختص بیماری ایدز و ویروس HIV نیست و در مورد سایر بیماری‌ها هم صدق می کند.

اجرای پویش «من هم تست اچ‌آی‌وی می‌دهم» 

اهمیت کاهش انگ اجتماعی از HIV/AIDS

سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: پویش «من هم تست اچ‌آی‌وی می‌دهم» از ۲۰ آبان شروع شده و تا ۲۰ آذر ادامه دارد. کاهش انگ اجتماعی و انگ ناشی از انجام تست در عموم مردم و افزایش بیماریابی در گروه‌های پرخطر از اهداف پویش «من هم تست اچ‌آی‌وی می‌دهم» است. هدف وزارت بهداشت، ارتقای سلامت جامعه است و امیدوارم که بتوانیم در این مسیر به شیوه مناسب و به روز عمل کنیم. ‌

انتهای پیام