بانکی از جنس و عشق و زندگی!

به گزارش خبرنگار مهر، در دنیای امروز که علم پزشکی بیش از هر زمان دیگری بر نقش تغذیه طبیعی در سلامت انسان تأکید دارد، شیر مادر همچنان بی‌رقیب‌ترین گزینه برای تغذیه نوزادان به شمار می‌رود؛ به‌ویژه برای نوزادان نارس یا بیمار که در حساس‌ترین روزهای زندگی‌شان، به بیشترین میزان مراقبت و تغذیه طبیعی نیاز دارند، اما در بسیاری از موارد، به‌دلایل مختلف پزشکی یا شرایط بحرانی، مادران قادر به شیردهی نیستند.

در چنین شرایطی، «بانک شیر مادر» به‌عنوان راه‌حلی علمی، انسانی و نجات‌بخش وارد میدان می‌شود، محلی برای جمع‌آوری، غربالگری، پاستوریزه‌سازی و توزیع شیر اهدایی مادران داوطلب که می‌تواند جان نوزادانی را نجات دهد که تنها چند میلی‌لیتر شیر مادر، سرنوشت‌شان را تغییر می‌دهد.

شیر مادر در روزهای اول برای تغذیه نوزاد بسیار کلیدی بوده و اغلب موارد مادران نوزادان نارس یا بیمار، به لحاظ شرایط بحرانی و مشکلات متعددی که خود مادران دارند ممکن است تا روزها امکان تغذیه نوزادان خود را با شیر خود نداشته و نیاز به زمان بیشتری برای برقراری شیر داشته باشند.

متأسفانه مصرف شیر خشک، نوزادان را با بروز عوارض متعددی از جمله، التهاب شدید روده در نوزادان نارس که اغلب منجر به سوراخ شدن روده می‌شود، عفونت و افزایش مرگ‌ومیر، مواجه می‌کند از امروزه در بسیاری از بیمارستان‌های پیشرفته جهان در بخش‌های نوزادان برای آن دسته از نوزادان نارس که هنوز شیر مادر خودشان تولید و جاری نشده و یا کافی نیست، از شیر اهدایی پاستوریزه شده مادر استفاده می‌کنند که این پاستوریزاسیون (سترون سازی) شیر مادر در بانک شیر انجام می‌شود.

تعریف بانک شیر مادر

بانک شیر مادر محلی است که شیرهای اهدایی مادران را به روش صحیح جمع‌آوری و آماده سازی می‌کنند تا شیر این مادران جهت ارائه به شیر خوارانی که نارس یا بیمار هستند و از شیر مادر خودشان محروم هستند، آماده می‌شود.

سازمان جهانی بهداشت و یونیسف برای نوزادانی که به هر دلیل از شیر مادر خود محروم هستند شیر دایه ویا شیر مادران دیگر را که آماده و پاستوریزه شده باشد توصیه می‌کنند.

تاریخچه بانک‌های شیر مادر در جهان

در تمام کشورهای پیشرفته جهان بانک‌های شیر اهدایی مادران از دیر باز وجود داشته است. اولین بانک شیر مادر در جهان در شهر وین در اتریش در سال ۱۹۰۹ میلادی ایجاد شد. پس از گسترش مصرف شیر مادر بود که نوزادان نارس بیشتری زنده ماندند.

امروزه در تمامی کشورهای اروپایی بانک‌های شیر مادر فعالند و تعداد ۲۱۰ بانک شیر فعال در اروپا وجود دارد. در کشور آمریکا تقریباً تمامی ایالات دارای بانک شیر مادران هستند و از سال ۱۹۸۵ میلادی تشکلی به نام Human Milk Banking Association of North America (HMBANA) ایجاد شده است تا استانداردهای بانک‌های شیر را تعریف و در زمینه پیشگیری از انتقال بیماری‌های عفونی از طریق شیر مادر، راهنمای مربوطه را صادر کرده و در حال حاضر حداقل ۱۰ بانک شیر را در آمریکا و ۶ بانک شیر را در کانادا زیر نظر دارد.

به دلیل اهمیت این موضوع شمس الله نوری‌پور، رئیس بیمارستان کودکان مفید و فوق تخصص طب نوزادی و پیرامون تولد در رابطه با چگونگی آزمایشات اهدای شیر و تغذیه با شیر مادر گفت: تغذیه با شیر مادر برای نوزادان نارس به مراتب اهمیت بیشتری دارد و کاهش نرخ مرگ‌ومیر، افزایش ایمنی در برابر عفونت‌های تنفسی، گوارشی، گوش میانی و ادراری و رشد سیستم مغزی و بینایی از جمله مزایای تغذیه با شیر مادر است.

وی در خصوص روش‌های اهدای شیر، بیان کرد: مادران نوزادان بستری در بخش‌های مختلف بیمارستان در بازه‌های زمانی که به هر دلیلی نوزادشان قادر به تغذیه با شیر مادر نیست و یا مادران خارج از بیمارستان که توانایی اهدای شیر را دارند، بانک‌های شیر راهکار مناسب و جایگزینی برای عدم استفاده از شیرهای صنعتی است.

آزمایش سلامت شیر اهدایی در چندین مرحله

رئیس بیمارستان کودکان مفید ادامه داد: در این فرآیند، شیر در ظروف مشخصی و در دمای یخچال نگهداری می‌شود و در ادامه در بانک شیر پاستوریزه، ویروس‌های احتمالی از بین رفته و قابل مصرف خواهد بود. میزان قابل توجهی از شیرهای اهدایی در همان روز توسط شیرخواران مصرف و مابقی در شرایط استاندارد برای سایر نوزادان قابل مصرف است.

وی با بیان اینکه سلامت شیر مادرانی که به تأمین شیر به بانک‌های مذکور کمک می‌کنند بررسی می‌شود، افزود: تمام شیرهای مادران به لحاظ سلامت، عدم استفاده از دارو و یا حتی سلامت شیر در حین جمع‌آوری و در فرآیند پاستوریزه کردن مورد توجه است.

رئیس بیمارستان کودکان مفید با اشاره به اینکه در روند اهدای شیر قطعاً زنجیره سرد رعایت می‌شود، تاکید کرد: در هر مرحله از آزمایش اگر به هر دلیلی شیر اهدایی دارای بار میکروبی باشد، از چرخه مصرف خارج خواهد شد، ضمن اینکه قبل از مصرف آزمایش کشت میکروبی شیر در دستور کار است.

نوری‌پور با اشاره به اینکه بانک شیر بیمارستان کودکان مفید در ابتدای راه است و در حال حاضر نوزادان نارس و بیمار بستری در بیمارستان توسط این بانک تغذیه می‌شوند، خاطرنشان کرد: اگر مازاد شیر وجود داشته باشد، به بیمارستان‌های مجموعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خصوصاً بیمارستان‌هایی که مجهز به بلوک زایمان هستند، اهدا خواهد شد.

شیر آلوده به دارو وارد چرخه اهدا نخواهد شد

وی تاکید کرد: هدف هر مادر باید در درجه اول تغذیه فرزند بیولوژیک خود باشد، اما در عین حال با روش‌هایی می‌توان روند ترشح شیر را تحریک و افزایش داد، همانطور که در بسیاری از موارد مادرانی که فرزند دوقلو یا چندقلو دارند، این نوزادان را با شیر خود تغذیه می‌کنند، بنابراین بسیاری از مادران می‌توانند با مصرف برخی غذاهای خاص و روش‌هایی شیر مازاد را اهدا کنند.

رئیس بیمارستان کودکان مفید با اشاره به اینکه تأثیر دارو بر شیر مادر به نوع دارو وابسته است، ادامه داد: در مواردی که منع مصرف دارو وجود داشته باشد، شیر به هیچ عنوان وارد چرخه اهدا نمی‌شود.

وی در پایان با بیان اینکه فرهنگ اهدا کار خیر و حسنه‌ای است که کشور ما همواره در این زمینه پیشگام بوده است، اظهار امیدواری کرد که با گسترش فرهنگ اهدای شیر دو مؤلفه تغذیه نوزاد با شیر مادر و کمک به روند بهبود نوزادان نارس و بیمار نهادینه شود، به طوری که در تمام استان‌های کشور به بانک شیر مرجع مجهز شوند.